Τρίτη 23 Φεβρουαρίου: Διεθνιστική Συγκρουσιακή Δράση: ποια θεωρία για ποια δράση; (Λ. Κοτρωνάκη)
Η εννοιολογική οργάνωση μιας σειράς συλλογικών δράσεων που, συχνά, αναδύονται σε σύγκρουση με τους υφιστάμενους –εθνικούς και διεθνείς– θεσμικούς διακανονισμούς, αλλά επιδιώκουν να θέσουν σε κίνηση διαφορετικές κοινωνικές και πολιτειακές διαδικασίες, αποτελεί προϋπόθεση και Λυδία λίθο της μελέτης των κοινωνικών κινημάτων (αλλά και του πεδίου της Συγκρουσιακής Πολιτικής). Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να συμβάλλει σε αυτό το εγχείρημα. Με στόχο την ταξινόμηση φαινομένων που συνήθως στοιβάζονται στη γενική και ανεπεξέργαστη κατηγορία «εξωθεσμικές δράσεις» (κάτι που οδηγεί σε διάτρητες θεωρητικές γενικεύσεις), αναδεικνύονται καταρχάς οι δύο σημασίες της έννοιας της «συγκρουσιακότητας». Στη βάση αυτής της χαρτογράφησης γίνεται στη συνέχεια συνοπτική παρουσίαση των ερευνητικών ρευμάτων και των κρίσιμων μεθοδολογικών προτάσεων που αυτά εισέφεραν στο πεδίο των συλλογικών δράσεων, προκειμένου να διερευνηθούν οι τρόποι με τους οποίους το Τι μελετάμε; διαμορφώνει και το Πώς μελετάμε. Επιχειρείται τέλος να φωτιστούν οι προκλήσεις και οι δυνατότητες που συνεπάγεται το ερευνητικό πρόγραμμα της Συγκρουσιακής Πολιτικής, ιδιαιτέρως για όψεις του κινηματικού φαινομένου που ολοένα και περισσότερο πυκνώνουν στις μέρες μας: τα διεθνικά κινήματα εκδημοκρατισμού.
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 1 Μαρτίου: Η δημόσια απόδοση ευθύνης για την κρίση της ευρωζώνης στον ελληνικό και το γερμανικό τύπο (Κώστας Κανελλόπουλος)
Η έντονη καπιταλιστική κρίση όπως αυτή έχει εκδηλωθεί σε διάφορες χώρες της Ευρωζώνης έχει θέσει σε αμφισβήτηση τη διαδικασία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η Ελλάδα και η Γερμανία είναι από τους βασικούς πρωταγωνιστές της κρίσης της Ευρωζώνης. Η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα της Ευρωζώνης που έφτασε στο χείλος της χρεοκοπίας και χρειάστηκε να δημιουργηθεί ένας ειδικός μηχανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) με την ενεργό συνεργασία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) ώστε η Ελληνική οικονομία στην αρχή αλλά και οικονομίες άλλων χωρών-μελών της Ευρωζώνης και της ΕΕ, να διασωθούν. Η Γερμανία ως η βασική πιστώτρια χώρα σε αυτό τον μηχανισμό, απέκτησε εκ των πραγμάτων βαρύνουσα σημασία στη διεύθυνση και τον προσανατολισμό του. Η δημιουργία, δηλαδή, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας βάζει τις δύο χώρες σε μια διαδικασία αντίθεσης και αντιπαράθεσης. Αυτή η κατάσταση μπορεί να αποτελέσει μια περίπτωση διαλόγου και δημόσιας διαμάχης η οποία να υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα. Ενώ σε προηγούμενες περιπτώσεις η δημόσια διαμάχη στην ΕΕ περιοριζόταν κυρίως εντός των εθνικών συνόρων, στη σημερινή συγκυρία μπορούμε να περιμένουμε αμοιβαίες αναφορές απαιτήσεων ή/και κατηγοριών διαμέσου των συνόρων. Η υψηλή δημοσιότητα σε συνδυασμό με το ακανθώδες του ζητήματος υπογραμμίζει και ενισχύει την πιθανότητα ισχυρών αμοιβαίων αναφορών ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Τα στοιχεία που θα παρουσιαστούν εδώ έχουν εξαχθεί από ένα διμερές ελληνογερμανικό ερευνητικό πρόγραμμα (www.ggcrisi.org) το οποίο αφορά την τυποποιημένη ανάλυση περιεχομένου με ειδική εστία την απόδοση ευθύνης όπως αυτή εμφανίζεται στον γραπτό Τύπο των δύο χωρών. Η παρουσίαση θα περιστραφεί γύρω από ζητήματα εύρους και περιεχομένου των εκατέρωθεν αναφορών και επιχειρημάτων καθώς, και της δυναμικής των αναφορών κατά την περίοδο 2009-2013. Γύρω από ποια ζητήματα εκτυλίσσεται η διαμάχη; Τι τύπου αποδόσεις ευθύνης εγείρονται; Ποιος κατηγορεί ποιον, πάνω σε τι και για ποιους λόγους; Η παρουσίαση επιχειρεί να παρουσιάσει τις εξελίξεις και να προσφέρει κάποιες πρώτες ερμηνείες.
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 15 Μαρτίου: Θεωρία, έννοιες, ποσοτικοποίηση: οι κινητοποιήσεις του διεκδικητικού κινήματος στο Μεσοπόλεμο (Σ. Ι. Σεφεριάδης)
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 29 Μαρτίου: Η πολιτική εικονογραφία στο δημόσιο χώρο: η περίπτωση της κινηματικής αφίσας (Άγγελος Ευαγγελινίδης)
Η εισήγηση αυτή επιχειρεί να εξετάσει τη χρήση του μέσου της αφίσας από τους κινηματικούς δρώντες, ως οπτικής έκφρασης των κοινωνικών κινημάτων. Το κύριο επιχείρημα που διατυπώνεται είναι ότι, αν και η πολιτική αφίσα θεωρείται μια τεχνολογικά παρωχημένη μιντιακή μορφή, η επίμονη παρουσία της είναι αποτέλεσμα στρατηγικών επιλογών (αυτο-)απεικόνισης με σκοπό τη πρόκληση (θετικών ή αρνητικών) συναισθημάτων και την κινητοποίηση του κοινού. Η πολιτική αφίσα, αποτελούσε ανέκαθεν ένα ισχυρό όπλο προπαγάνδας και διάχυσης ιδεών, σήμερα όμως συχνά συκοφαντείται ως αιτία ρύπανσης και μόλυνσης του αστικού χώρου. Η χρήση πολιτικών συμβόλων και εικόνων μέσα στις αφίσες, αποτέλεσμα συλλογικής έκφρασης και φορέας συλλογικών αιτημάτων, αποτελεί έναν συμβολικό πόρο και προϊόν κουλτούρας που αποσκοπεί στη συγκρότηση μιας αντι-ηγεμονικής δημόσιας σφαίρας. Η αφίσα επίσης ενισχύει τη κατασκευή συλλογικής ταυτότητας ως προϊόν συλλογικής εργασίας –θα μπορούσε ενδεχομένως κανείς σαν μιλήσει για την ύπαρξη ενός «οπτικού» ρεπερτορίου από το οποίο αντλούνται ιδέες και υλικό. Εστιάζοντας σε αυτήν την παραμελημένη και αθέατη πλευρά της ελληνικής μεταπολιτευτικής κουλτούρας, και αναζητώντας τα σημεία επαφής ανάμεσα στις κινηματικές πρακτικές και τις οπτικές τους πτυχές, η εισήγηση προσπαθεί να ανιχνεύσει πώς τα κοινωνικά κινήματα επικοινωνούν τα μηνύματά τους αισθητικά και οπτικά μέσω της χρήσης εικόνων.
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 5 Απριλίου: Η οικονομική βάση της κοινωνίας πολιτών (Μαριλένα Σημίτη)
H εισήγηση αναλύει τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην ελληνική κοινωνία πολιτών. Διερευνά τις κυρίαρχες τάσεις στον μη κερδοσκοπικό τομέα, καθώς και τον θεαματικό πολλαπλασιασμό των δικτύων κοινωνικής αλληλεγγύης. Η ακαδημαϊκή έρευνα έχει τεκμηριώσει ότι η πυκνότητα της ελληνικής κοινωνίας πολιτών έχει ενισχυθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Η τάση αυτή έχει οδηγήσει σε μια ευρύτερη ακαδημαϊκή συναίνεση σχετικά με την ενδυνάμωση της ελληνικής κοινωνίας πολιτών την περίοδο της κρίσης. Η εισήγηση αμφισβητεί τη συναίνεση αυτή υποστηρίζοντας ότι η ενίσχυση της πυκνότητας της κοινωνίας πολιτών δεν σηματοδοτεί αυτόματα την ανάδυση μίας ισχυρής κοινωνίας πολιτών. Καθώς η μορφολογία της κοινωνίας πολιτών συναρτάται άμεσα με τη συγκρότηση των κρατικών δομών και τον προσανατολισμό των κρατικών πολιτικών σε περιόδους οικονομικής κρίσης, πολλές από τις νέες συλλογικές δράσεις που αναπτύσσονται στη σφαίρα της κοινωνίας αποτυπώνουν τη σημαντική αποδυνάμωση ή κατάρρευση των κρατικών θεσμών και τον ραγδαίο πολλαπλασιασμό των κοινωνικών αναγκών.
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 12 Απριλίου: Προσεγγίσεις της κρίσης: η διεπιστημονική οπτική (Απόστολος Δεδουσόπουλος)
Τρίτη 12 Απριλίου: Προσεγγίσεις της κρίσης: η διεπιστημονική οπτική (Απόστολος Δεδουσόπουλος)
Πώς κατανοούμε την κρίση; Πώς την αντιλαμβανόμαστε ως πολίτες και πώς ως κοινωνικοί επιστήμονες; Η
γενικευμένη δημόσια συζήτηση για την κρίση συσκοτίζει, αντί να αποκαλύπτει, τα αίτιά της, καθώς επικεντρώνεται στα φαινόμενα της κρίσης και όχι στους μηχανισμούς που την προκαλούν. Κατά συνέπεια, οι πολιτικές που οργανώνονται για την αντιμετώπισή της αντιμετωπίζουν μερικώς τα συμπτώματα, αλλά αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τα αίτια. Η κρίση επανέρχεται, εκδηλώνεται σε άλλους χώρους της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, μετασχηματίζεται προκαλώντας συνεχώς «εκπλήξεις» σε ειδικούς και μη, σε πολιτικούς και απλούς πολίτες, καταστρέφοντας αφ’ ενός, μεταπλάθοντας αφ’ ετέρου, τον κοινωνικό ιστό και το παραγωγικό δυναμικό των κοινωνιών. Η κρίση μοιάζει να υποχωρεί, για να εμφανιστεί λίγο αργότερα περισσότερο ισχυρή και καταστροφική. Οι συνέπειές της στην προηγούμενη φάση αποτελούν την καύσιμη ύλη της νέας της εκδήλωσης. Η φαινομενική υποχώρησή της, η «επιτυχία» των πολιτικών, οργανώνει την αυριανή αποτυχία. Είναι ανάγκη θεωρητική και πολιτική να κατανοηθεί ο μηχανισμός της κρίσης στην πολυπλοκότητά του. Καθώς συμπτώματα, αίτια και συνέπειες αλληλο-εμπλέκονται και συμπροσδιορίζονται, καθώς το σύνολο της κοινωνικής ζωής, από την οικονομία και τις σχέσεις εξουσίας ως την καθημερινότητα και τις συλλογικές αναπαραστάσεις, αναδιοργανώνεται, η θεωρητική αναζήτηση και η ανάλυση των επιπτώσεων εμφανίζεται όλο και περισσότερο ανεπαρκής, αλλά και αναγκαία.Το κείμενο αυτό απέχει πολύ από τα προσφέρει μια ικανοποιητική θεώρηση της κρίσης. Προσπαθεί να «εκκαθαρίσει το πεδίο», ταξινομώντας και επισημαίνοντας τις αδυναμίες και τα προβλήματα. Η ανάγκη για μια συλλογική προσπάθεια στα πλαίσια μιας ενιαίας κοινωνικής επιστήμης, που θα υπερβαίνει τις κατατμήσεις και τη μερικοποίηση, είναι περισσότερο επιτακτική από ποτέ.
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 10 Μαΐου: Euro-Unionism and wage policy. An historical perspective (Anne Dufresne)
Besides wage-freezes in the public sector and continuous labour-market deregulation, one of the key
recommendations of the Euro-plus Pact consists in ‘Reviewing wage-setting arrangements and/or wage indexation’. This constitutes a particularly strong attack on unions since it intervenes in their bargaining autonomy, thereby undermining their power. Considering that Euro-unions have long relinquished the demand for pay rises (accepting instead the goal of wage-restraint as it emerged in the 1980s), how can they now respond to this latest attack? This contribution analyses the ways in which unions seek to (re-)construct the Europeanisation of the wage issue via initiatives to coordinate national collective bargaining across the sectors of the economy. Will these strategies enable Euro-unions to intervene in the field of wages at the supranational level?
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 17 Μαΐου: Για την πολιτική κοινωνιολογία της ατομικής
ακτιβιστικής στράτευσης και αποστράτευσης (Κώστας Κωστόπουλος)
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 24 Μαΐου 2016: Διδακτικές σχέσεις και διδακτικές συγκρούσεις στο συνδικαλιστικό κίνημα: η περίπτωση των «χειριστών» στη λιμενο-βιομηχανική ζώνη του Πειραιά (Κ. Μαρκίδης)
Η κυρίαρχα διαμορφωμένη τάση στην έρευνα των κοινωνικών κινημάτων, συντηρεί μια χρόνια αμφιλεγόμενη σχέση με την έννοια της παραγόμενης κοινωνικής γνώσης. Από την μία αναγνωρίζει στην «γνωσιακή διάσταση» έναν κεντρικό ρόλο στην αφηγηματική δόμηση της «πολιτικής διαδικασίας», αλλά την ίδια στιγμή, αποφεύγει να την ορίσει λειτουργικά, ως διακριτή εμπειρική κατηγορία. Έτσι, η «κινηματική γνώση» αν και διαρκώς παρούσα, δεν καταλαμβάνει σχεδόν ποτέ κεντρικό ρόλο στα ερμηνευτικά σχήματα, λειτουργώντας περισσότερο ως ένα ιδιότυπο, ευρύ θεωρητικό υπονοούμενο. Στην παρούσα σύντομη παρουσίαση, θα ασχοληθούμε με το ζήτημα του λειτουργικού ορισμού της γνωσιακής διάστασης των κοινωνικών κινημάτων, εξετάζοντας διαδοχικά δύο επιμέρους, αλλά αλληλένδετα ερωτήματα: Το πρώτο αφορά την εννοιολογική επάρκεια της ίδιας της έννοιας της «γνώσης» ως υπερ-κατηγορίας ανάλυσης των κοινωνικών κινημάτων, ενώ το δεύτερο θέτει το ζήτημα της μορφής και του τύπου των εμπειρικών δεδομένων που μπορούν να την υποστηρίξουν. Η αναγκαστικά σύντομη ανάπτυξη των δύο ερωτημάτων, θα εικονογραφηθεί με κατάλληλα παραδείγματα από πρόσφατη εμπειρική έρευνα, η οποία δίνει άλλωστε και τον τίτλο της παρουσίασής μας.
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 7 Ιουνίου 2016: AGORA –προβολή του βραβευμένου ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου και συζήτηση με το δημιουργό
καταξιωμένος ντοκιμαντερίστας, γίνεται μάρτυρας της πτώσης. Μετά από 13 χρόνια ενεργούς δημοσιογραφίας και κινηματογραφικής τεκμηρίωσης επίκαιρων θεμάτων σε όλο τον πλανήτη, τώρα στρέφει επειγόντως την κάμερά του προς την πατρίδα του. Καταγράφει την εξέλιξη της κρίσης από τα πρώτα στάδια, ενώ αφουγκράζεται τον αντίκτυπό της στις ζωές απλών ανθρώπων από όλες τις κοινωνικές τάξεις, τους οποίους παρακολουθεί σε βάθος χρόνου. Γίνεται μάρτυρας των αντιδράσεων του κόσμου στο δρόμο, της ανόδου του φασισμού αλλά και των κινημάτων αλληλεγγύης, ενώ παράλληλα αναζητά απαντήσεις από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της χώρας, καθώς και από ειδικούς αναλυτές και αρμόδιους για τη λήψη αποφάσεων από τη διεθνή πολιτική σκηνή (περισσότερα...).
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 14 Ιουνίου: Διερευνώντας τα ακροδεξιά μπλογκ: αισθητική και ρητορική (Αλέξανδρος Αφουξενίδης)
Η σχέση μεταξύ της ακροδεξιάς πολιτικής κουλτούρας και των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί ένα σχετικά νέο θέμα που δεν έχει ακόμη διερευνηθεί σε βάθος. Ιδιαίτερα κατά την τελευταία δεκαετία, η ενίσχυση της εκλογικής επιρροής των ακροδεξιών κομμάτων στον Ευρωπαϊκό χώρο, αντανακλάται στον πολλαπλασιασμό των αντίστοιχων ιστότοπων. Δεν γνωρίζουμε ποιοι είναι οι αναγνώστες των χώρων αυτών, ποιο δηλαδή είναι το προφίλ τους, από ποια κοινωνικά στρώματα προέρχονται και ποιες είναι ακριβώς οι ιδεολογικές και πολιτικές απόψεις τους. Επίσης δεν ξέρουμε κατά πόσο υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της αναγνωσιμότητας και της επισκεψιμότητας των ακροδεξιών ιστότοπων και της αύξησης της εκλογικής δύναμης των ανάλογων κομμάτων. Ακόμη πιο σημαντικό είναι κατά τη γνώμη μας, ότι δεν έχει αποσαφηνιστεί το κατά πόσο οι ιδέες που προωθούνται μέσα από τα ακροδεξιά social media, δυνητικά επηρεάζουν όχι μόνο τους ακροδεξιούς υποστηρικτές και ψηφοφόρους αλλά και τους εν γένει απαθείς, «απολίτικους» ή τοποθετημένους στο κέντρο, ή αριστερότερα, πολίτες. Έχοντας αυτά κατά νου, το ερευνητικό ενδιαφέρον μας στράφηκε προς τους ακροδεξιούς ιστότοπους ακριβώς για να μελετήσουμε το βαθμό που παλιές παραδοσιακές και ακραίες ιδέες και αντιλήψεις για το «έθνος», την πολιτική, και την «ταυτότητα», εκφράζονται με νέους τρόπους –ως κείμενα και ως εικόνες– μέσα από τα social media.
_____________________________________________________________________________________________
Τρίτη 21 Ιουνίου: Νεολαία, κοινωνική ένταξη και συλλογική δράση: διδάγματα από την Ευρωπαϊκή εμπειρία (Michel Vakaloulis)
Η παρέμβαση βασίζεται σε εμπειρικό υλικό της τελευταίας δεκαετίας και καλύπτει τρεις θεματικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά τις σχέσεις και τις διαθέσεις των νέων απέναντι στη μισθωτή εργασία και την επιχείρηση στο φόντο της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και της θεαματικής ανόδου της προσωρινής απασχόλησης. Ο δεύτερος άξονας παραπέμπει στη στάση των νέων μισθωτών απέναντι στο συνδικαλισμό και τη συμμετοχή τους στις συλλογικές διαδικασίες στους εργασιακούς χώρους. Η αναζήτηση νοήματος και κοινωνικής χρησιμότητας στην επαγγελματική δραστηριότητα δεν ευνοεί μόνο την οικονομική αποτελεσματικότητα, αποτελεί ταυτόχρονα και ένα ισχυρό κίνητρο συνδικαλιστικής ένταξης. Ο τρίτος άξονας αφορά τις νέες μορφές πολιτικοποίησης. Η γαλλική εμπειρία των νεολαιίστικων κινημάτων είναι πολύ πλούσια και δίνει αφορμές για συζήτηση γύρω από τα θέματα των δομών οργάνωσης και κινητοποίησης, των ρεπερτορίων και των στρατηγικών συλλογικής δράσης, των αποτελεσμάτων των κοινωνικών κινημάτων στο πολιτικό πεδίο. Οι πρόσφατοι αγώνες ενάντια στο νόμο Εργασία (loi Travail) είναι ένα συγκεκριμένο παράδειγμα που εγκαλεί ανάλυση και εμβάθυνση.